Data e postimit: 2018-06-17 19:32:07
Titulli: "Letra e nje te panjohure"
Lloji: Tregim
Tema: .
Autori: STEFAN CVAJG
Qyteti: .
E-mail: Email eshte i fshehur!
Teksti:
PJESA E TRETE

Dje me vdiq femija, femija im e – ai ishte edhe femija yt. Ai ishte edhe femija yt , i dashur, femija i njeres prej atyre tri neteve – te betohem , dhe askush nuk genjen nen hijen e vdekjes! Ai ishte femija yne, te betohem sepse asnje burre s´me ka prekur qe nga ato ore kur t´u dhashe , gjer tek ajo ore kur ma nxoren nga trupi .Vetja me dukej si e shenjte nga prekja jote : si do te mundja , si do te guxoja te ndahesha midis teje , qe pate qene per mua gjithçka , dhe midis te tjereve , te cilet e preknin jeten time vetem kalimthi ? Ai ishte femija yne , i dashur, femija i dashurise sime te vetedijshme dhe i embelsise sate te shkujdesur e bujare , femija i ledhatimeve te tua, foshnja jone, djali yne i vetem . Por ti tani po pyet - mbase i trembur , mbase vetem i habitur -, ti po pyet tani, i dashur, perse gjate gjithe ketyre viteve te gjata une ta fsheha kete femije dhe vetem sot po te flas per te , sot, kur ai eshte shtrire ketu ne erresire , duke fjetur , duke fjetur pergjithmone , gati per t´u larguar e per mos t´u kthyer kurre me, kurre me! Por si do te mund te ta thosha ? Ti kurre s´kishe per t'i besuar asaj vajze pa emer , asaj vajzes se nje takimi te rastit – kurre s´kishe per ta besuar qe ajo te qendroi besnike ty , te pabesit ! Kurre s´kishe per ta pranuar , pa njefare dyshimi , kete femije si femijen tend! Kurre, edhe sikur fjala ime te te bindte per te verteten , ti s´do te mund ta mposhtje dyshimin qe une perpiqesha te ta ngarkoja ty , te pasurit , femijen e nje mekati te huaj .Ti s´do te kishe me besim tek une , ndermjet teje dhe meje do te kishte mbetur nje hije , nje hije fluturake dhe e lehte dyshimi …Kete gje une s´e doja kurre. E pastaj une te njoh : une te njoh me mire nga ç´e njeh ti vetveten : une e di se ty , qe ne dashuri pelqen te shkujdesuren , te lehten , lozonjaren , do te te vinte rende te ndjeje veten pernjeheresh baba , te beheshe pernjeheresh pergjegjes per nje jete njeriu. Ti, qe mund te marresh fryme vetem ne liri , do ta ndjeje veten disi te lidhur pas meje .
Ti – po, une e di qe do ta beje kete kunder vullnetit tend te vertete - do te me urreje per kete lidhje. Ndoshta vetem per disa ore, ndoshta vetem per disa minuta kalimtare mund te te rendohesha , mund te te neveritesha - kurse une, me krenarine time, desha qe ti te me kujtoje per nje jete te tere, pa asnje lloj kujdesi dhe preokupimi. Me mire pranoja t´i merrja te gjitha mbi vete , se sa te te behesha barre : une desha te isha e vetmja nder te gjitha grate e tua , te cilen ti ta kujtoje gjithmone me dashuri dhe mirenjohje. Por, natyrisht , ti kurre s´me ke kujtuar, ti me ke harruar …

Une nuk te fajesoj , i dashuri im, jo une nuk te fajesoj. Me fal nese hera-here nga penda ime rrjedh ndonje pike e hidhur, me fal- femija im , femija yne tani eshte shtrire atje i vdekur, nen qirinjte vezullues : une i ngrita grushtet kunder Perendise dhe e quajta vrases, shqisat e mia jane turbulluar e hutuar. Falma ankimin, falma, i dashur ! Une e di se ti je i mire dhe bamires nga thelbi i zemres. Ti e ndihmon çdo njeri, e ndihmon edhe ate me te panjohurin, mjafton qe te te thote nje fjale. Por miresia jote eshte shume e posaçme, ajo paraqitet e gatshme per çdo njeri dhe ai mund te marre ç´t´i zere dora: ajo eshte e madhe, jashtezakonisht e madhe; por miresia jote - me fal qe po te them – eshte e ploget. Ajo kerkon nga te tjeret qe ta shkundin, qe ta rrembejne.Ti ndihmon kur te therrasin, kur te luten, ndihmon nga turpi, nga dobesia e jo nga gezimi . Ti – lejome te ta them hapur –njeriun ne zor e ne mjerim s´e do me shume se te lumturine. Dhe njerezit qe jane keshtu si ti, qofshin edhe me zemerbardhet, keta njerez te vjen zor t ´i lutesh. Nje here, kur isha akoma femije, nga vrima e deres sime pashe tek i dhe diçka nje lypesi. Ti ia dhe shpejte, bile i fale shume, perpara se ai te te lutej - por ti ia zgjate me nje rrembim e me nje frike te tille, sikur deshe t´i thoshe qe te shporrej sa me pare; dukej sikur kishe frike ta veshtroje ne sy. E pra, menyren se si ndihmon ti, me shqetesim , me ngurrim dhe qe i largohet mirenjohjes, nuk ta kam harruar. Dhe prandaj as qe te jam drejtuar kurre. Natyrisht qe e di se ti atehere do te me ishe bere mbeshtetje, edhe po te mos ishe i bindur se qe femija yt ; ti do te me kishe ngushelluar, do te me kishe dhene para, shume para, por gjithmone me ate padurimin e fshehur per ta shporrur larg vetes kete gje te papelqyer. Po, madje mua me duket se ti do te ma kishe mbushur edhe mendjen qe ta hiqja ate femije ne kohen e duhur. Dhe, para se gjithash , une kesaj ia kisha friken – sepse çfare nuk do te beja une per te ta plotesuar deshiren ty, çfare do te mund te te refuzoja? Por ky femije per mua ishte gjithçka, sepse e kisha prej teje. Ti dhe gjithmone ti! Veçse tani s´ishe me ti, i lumturi, i shkujdesuri, te cilin s´mund ta mbaja prane, porse ti – keshtu pandehja- qe m´u fale, qe u burgose ne trupin tim, qe u lidhe me jeten time. Ja , me ne fund , arrita te te kap, tani mund te te ndjeja ty, mund te te ndjeja jeten tende qe rritej nder dejet e mia, mund te te ushqeja , te te perkedhelja a te te puthja po te me digjej zemra.
E kupton pra, i dashur, pse isha aq e lumtur, kur ndjeva se do te kisha nje femije prej teje ? E prandaj ta fsheha : sepse tani ti s´mund te arratiseshe me prej meje.
Natyrisht, i dashur, qe nuk erdhen vetem muaj te lumtur, siç i perfytyroja une ; ishin edhe muaj plot tmerre e mundime, plot ndot nga poshtersia e njerezve. S´e kisha aq te lehte. Gjate muajve te fundit s´mund te shkelja me ne dyqan , qe te mos dyshonin te afermit e mi dhe te njoftonin ne shtepi. Nenes nuk doja t´i lutesha per para – e keshtu shita ato pak stoli qe kisha dhe e kalova disi gjersa linda. Nje jave me pare rrobalaresja me vodhi nga dollapi koronat e fundit qe me kishin mbetur, e prandaj m´u desh te shkoja ne nje klinike, atje ku hiqen zvarre, te shtyra nga nevoja , ato femrat me te mjera, me te neveriturat e me te braktisurat ; atje, ne mes te funderrinave te mjerimit, lindi femija, femija yt.
E tmerrshme ishte atje : çdo gje qe e huaj, e huaj.Te huaja ndaj njera-tjetres ishim ne, qe dergjeshim ne ate vend, te vetmuara e plot urrejtje per shoqja –shoqen –te rrasura nga nevoja, mjerimi e dhembja e perbashket ne ate salle te zymte, te mbushur me ere kloroformi , gjaku e me britma e renkime. Te gjitha ç´mund t´i duronte varferia-poshterimet, turpet shpirterore e trupore – te gjitha une i vuaja atje, duke jetuar bashke me prostitutat e me tè semurat, te cilat fatin tone te njejte e shfrytezonin per lloj-lloj poshtersirash… duke duruar cinizmin e mjekeve te rinj, te cilet, me nenqeshje ironike, na i hiqnin mbulesat dhe, me nje pamje te shtirur prej shkencetari, preknin grate e pambrojtura; e, perveç ketyre , duke qene edhe viktime e lakmise se infermierève…Oh, atje turpi dhe trupi i nje njeriu kryqezoheshin me veshtrime dhe torturoheshin me fjale! Shikoja tabelen qe kish emrin tend, se vetem atje ishe akoma ti, ndersa ajo qe shtrihej ne krevat, ishte veç nje cope mishi qe perpelitej , e prekur nga kureshtaret , nje objekt ekspozimi dhe studimi…Ah, ato grate , te cilat ne shtepine e tyre i falin femije burrit qe pret me padurim dhe i lumtur, nuk e dine se ç´do te thote te lindesh nje femije ne tryezen eksperimentale, e pambrojur, e braktisur! Dhe, kur ne ndonje liber lexoj fjalen “ sketerre”, akoma sot, kunder vullnetit tim, me shkon mendja menjehere te ajo salle e mbushur plot e perplot me kuterbim, renkime, gajasje dhe klithje te pergjakura, ku vuajta aq shume – tek ajo kasaphane e turpit…
Me fal, me fal qe po te flas per kete. Por vetem kete radhe lerme te te zbrazem, e kurre me, kurre me. Njembedhjete vjet heshta, e se shpejti do te hesht pergjithmone; por nje here duhej ta nxirrja, nje here duhej te ta thosha me klithma, se sa shtrenjte me kushtoi ky femije, i cili ishte lumturia ime dhe qe tani ndodhet i shtrire atje, pa fryme. I pata harruar ato ore, i pata harruar me kohe nga te qeshurat, nga zeri i femijes, nga lumturia ime; por tani qe ka vdekur, po me ngjallen perseri torturat dhe me duhet t´i shkul nga zemra me te bertitura- vetem kete here , vetem kete here… Por une nuk te fajesoj ty, i dashur, akuzoj vetem Perendine, vetem ate qe beri te pashembullt kete mundim! Nuk te fajesoj ty , te betohem, dhe kurre zemerimi im nuk eshte ngritur kunder teje. Edhe ne oret kur trupi im perpelitej e kerrusej nga dhimbjet , edhe ne ate çast , kur mundimi ma kepuste shpirtin, s´te kam akuzuar perpara Perendise; kurre s´jam penduar per ato nete , kurre s´e kam mallkuar dashurine time per ty, gjithmone te kam dashur , gjithmone e kam bekuar ate ore kur te takova. Edhe sikur te me duhej te kaloj edhe nje here neper sketerren e atyre oreve, duke e ditur qe me pare se ç´me pret, une do ta beja edhe nje here , i dashur, edhe nje here, edhe mijera here!
Dje vdiq femija yne- ti s´e ke njohur kurre. Asnjehere, as edhe ne ndonje takim te rastit, kjo krijese e vogel dhe e njome, krijesa jote, s´e ka ndeshur veshtrimin tend. Me lindjen e kesaj femije, per shume kohe, une u fsheha nga ti ; malli per ty tani me dhimbte me pak , bile me dukej se te dashuroja me nje pasion me te heshtur - te pakten nuk vuaja aq shume nga dashuria ime, qekur m´u dhurua ky femije. Une nuk desha ta ndaj veten ndermjet teje dhe atij; keshtu qe nuk t´u fala ty, te lumturit, ty, qe jetoje larg meje – porse iu fala kesaj femije, qe kish nevoje per mua, qe duhej ta ushqeja, qe mund ta puthja e qe mund ta perqafoja kur te doja. Me dukej sikur kisha shpetuar nga shqetesimi , nga fatthena ime, nepermjet kesaj krijese tjeter, qe te zevendesonte dhe e cila ishte me te vertete imja. Rralle, shume rralle me fluturonin mendimet drejt shtepise tende. Vetem nje gje beja kesaj kohe: gjithmone per ditelindjen tende te dergoja nje buqete trendafilash te bardhe, si ato qe m´i fale ti atehere , pas nates sone te pare dashurore. Valle, gjate ketyre dhjete-njembedhjete vjeteve, a e ke pyetur ndonjehere veten , se kush t´i dergonte? A e ke kujtuar ate, se ciles ia pate dhuruar trendafilat e bardhe? Une s´e di dhe as qe do ta marr vesh pergjigjen tende. Vetem te t´i zgjasja nga erresira , vetem nje here ne vit te arrija qe te lulezonte kujtimi i asaj ore – kjo me mjaftonte!
Ti kurre s´e pate njohur femijen tone te mjere – sot po pendohem qe ta fsheha, sepse ti do ta kishe dashur.Ti kurre s´e ke njohur djalin e gjore, kurre s´e ke pare te qeshe, kur i ngrinte me ngadale qepallat dhe me syte e tij te zinj e te zgjuar – me syte e tu !- hidhte nje drite te çelet e gazmore mbi mua, mbi te gjithe boten. Ah, ai ishte aq i mire dhe aq i lumtur : e gjithe thjeshtesia e qenies tende ishte perseritur ne te ne nje menyre femijerore, ne te ishte lindur po ajo fantazia jote e rrembyer dhe e paqete, e trazuar : ore me radhe ai mund te zbavitej i shkujdesur me sendet qe pelqente me teper, po ashtu siç zbavitesh ti me jeten; dhe pastaj mund te qendronte perseri ore me radhe, serioz e me vetulla te ngritura, perpara librave te tij. Ai nisi te te ngjante gjithmone e me teper; edhe tek ai filloi te zhvillohej qarte po ai dyzim i seriozitetit dhe i shkujdesjes qe ke ti dhe, sa me teper qe te afrohej ty, aq me fort e doja. Mesonte mire, fliste lezetshem frengjisht, fletoret e tij ishin me te pastertat e klases - dhe ishte shume i kendeshem dhe elegant me pantallonat prej kadifeje te zeze dhe me ate bluzen e bardhe marinarçe. Gjithmone, kudo qe shkonte , ishte me eleganti , me sqimtari nga te gjithe . Kur shkoja me te ne plazhin e Grados *, grate ndalonin dhe ia ledhatonin floket e gjate e te verdhe ; ne Zemmering **, kur rreshqiste me slite, njerezit kthenin kokat te mahnitur dhe e kundronin. Ai ishte aq i bukur, aq fin, aq i embel : vitin e kaluar , hyri ne internatin Terezanium***, mbante nje uniforme dhe nje shpate te vogel dhe dukej porsi nje pazh i shekullit XVIII.-e tani ai i gjore qe shtrihet atje me buze te zbehta e me duar te kryqezuara, nuk ka asgje sendi mbi trup, perveç kemishezes se tij.
Por ti do te me pyesesh, ndoshta, se si munda ta rris kete femije me kete mireqenie, se si arrita t´ia siguroj ate jete aq te rehatshme e gazmore te shtresave te kamura. I dashur, une po flas nga erresira; nuk me vjen turp e do te ta them , por mos u tremb , i dashur, une shitesha. Ne te vertete nuk u bera si ato qe quhen vajza rrugesh , nuk u bera nje prostitute , por prap e shisja veten.Pata miq te pasur , dashnore te kamur ; ne fillim i kerkoja une ata , e pastaj me kerkonin ata mua , sepse une isha – a e ke vene re , valle, ndonjehere ?- shume e bukur .Secili , qe i jepesha , niste te me dashuronte ; te gjithe me ishin mirenjohes , te gjithe vareshin pas meje, te gjithe me dashuronin – vetem ti jo, vetem ti jo, i dashuri im !
--------
A po me perbuz tani qe po te zbuloj se e kam shitur veten ? Jo, e di qe ti s´me perbuz,e di qe ti i kupton te gjitha e se do ta kuptosh edhe qe une e bera kete vetem per ty , per “unin” tjeter tendin , per femijen tend .Atehere, ne ate salle te klinikes, e kisha prekur me dore tmerrin e varferise ; e dija , qe ne kete bote viktime eshte gjithmone i varferi , i shtypuri , i poshteruari dhe, per asnje çmim , nuk desha qe femija yt, femija yt gazmor e i bukur , te rritej atje poshte ne llum , ne erresiren shtypese te rruges, ne ajrin e helmuar te ndonje bodrumi .Goja e tij e vogel s´duhej te mesonte gjuhen e kanaleve , trupi i tij i bardhe s´ duhej t´i njihte rrobat e leckosura e te pista te mjerimit –femija yt duhej t´i kishte te gjitha , te gjithe pasurine , te gjitha lehtesite e botes; ai duhej te ngrihej deri te ti, te sfera e jetes sate…
Prandaj , vetem per kete , i dashuri im, u shita. Ky s´ishte ndonje therorizem per mua , sepse çfar quhet ne pergjithesi nder dhe turp , per mua ishte e pakuptimte: ti s´me dashuroje , ti, i vetmi te cilit i perkiste trupi im ; prandaj s´me interesonte fare se ç´do te ngjiste me trupin tim .Edhe ledhatimet e burrave , bile edhe ndjenjat e tyre me te thella , s´me preknin aspak , megjithese disa prej tyre me duhej t´i nderoja shume dhe, megjithese meshira qe ndjeja per dashurine e tyre te paperfillur , me trondiste shpesh here , kur kujtoja fatin tim . Te gjithe ata qe njoha , qene te dashuruar me mua , te gjithe me llastonin , te gjithe me respektonin .Ndermjet tyre ishte edhe nje kont , i ve dhe i shkuar ca nga mosha , po ai, te cilit i rane kembet neper dyert e botes per te rregulluar pranimin e femijes pa baba , e femijes tend ne Terezanium - ai me donte si vajzen e vet. Tri- kater here me propozoi per martese –sot mund te isha konteshe , zonje e nje keshtjelle magjike ne Tirol*, mund ta ndjeja veten te shkujdesur , sepse femija do te fitonte nje baba te dhembshur , i cili e adhuronte , kurse une do te kisha nje bashkeshort te urte , fisnik e te mire .Nuk e bera kete , megjithese e plagosa aq forte me mospranimin tim . Ndoshta bera marrezi , sepse tani do te jetoja diku e qete dhe e rehatuar , dhe ky femije i dashur bashke me mua , por- e pse mos te ta them ? – nuk desha te lidhesha kurrsesi , desha te isha e lire per ty ne çdo ore! Diku ne thellesine e shpirtit tim, ne ikoshiencen e qenies sime , jetonte akoma enderra e vjeter femijerore , se ti do te me therrisje ndoshta edhe nje here prane teje , qofte edhe per nje ore te vetme. Dhe, per kete ore te mundshme , une i shporra te gjitha te mirat , vetem e vetem per te qene e lire per ty , per thirrjen tende te pare.E ç´ishte valle e gjithe jeta ime qysh nga femijeria ? Vetem pritje , pritje per te plotesuar çdo vullnet tendin !
Dhe kjo ore erdhi me te vertete. Por ti s´e mban mend , ti s´e kujton ,i dashur !Edhe ne ate ore nuk me njohe – kurre, kurre, kurre nuk me ke njohur ! Edhe here te tjera te kisha takuar shpesh :neper teatrot , neper koncertet , ne Prater*, ne rruge –çdo here me dridhej zemra , por ti s´me vije re : natyrisht qe nga jasht isha ndryshuar krejt , vajza e turpshme tani ishte bere grua , nje grua e bukur- siç me thoshin – e veshur me rroba te çmueshme dhe e rrethuar nga admirues .E si do te mund ta kuptoje ti se une isha ajo vajza e atehershme , qe e njohe ne mugetiren e dhomes sate !Ngandonjehere ndonjeri prej zoterinjeve , me te cilin isha e shoqeruar , te pershendeste .Ti ia ktheje pershendetjen dhe me sodisje mua :veshtrimi yt ishte i sjellshem , por i huaj , e aprovoje bukurine time , por s´me njihje me ate veshtrim te huaj , tmerrisht te huaj .Njehere – akoma me bie ndermend –kjo mosnjohja , me te cilen pothuajse isha mesuar , m´u be nje torture perveluese : po rrija me nje mik ne llozhe te operas , kurse ti kishe zene vend ne nje llozhe fqinje .Pas overtures u shuan dritat dhe une s´munda te ta dalloj fytyren , vetem se frymemarrjen tende e ndjeva aq prane meje , sa edhe ne ate nate dashurore: mbi parmakun e mendafshte qe ndante llozhat tona , ishte mbeshtetur dora jote , dora jote fine e delikate.Dhe menjehere me pushtoi deshira e çmendur qe te perkulesha e ta puthja me pervuajtje ate dore te huaj e aq fort te dashur , shtrengimin e bute te se ciles e pata ndjere dikur. M´u desh qe ta permbaja shume veten –sepse aq me fuqi po i terhiqte buzet e mia dora jote e dashur !Pas mbarimit te aktit te pare , e luta mikun tim qe te shkonim .Nuk duroja me dot qe ne erresire te te ndjeja aq te huaj dhe aq prane !
Por ora erdhi…Ajo erdhi edhe nje here , edhe nje here te vetme ne jeten time te nxire.Ngjau pikerisht perpara nje viti , diten pas ditelindjes sate . Çudi :nder gjithe ato ore me rrinte mendja po te ti , sepse datelindjen tende e kremtoja gjithmone si nje feste .Kisha dal ne mengjes heret per te blere trendafilat e bardhe , qe t´i dergoja per çdo vit, si kujtim i nje ore qe ti e kishe harruar .Padreke dola ne shetitje me djalin , e çova ne nje pastiçeri dhe ne mbremje ne teater : desha qe edhe ai , pa e ditur rendesine e saj , ta ndjente kete dite qe ne vegjeli , si nje feste mistike. Te nesermen e kalova me mikun tim te atehershem , nje fabrikant i ri dhe i pasur nga Brnoja**, me te cilin jetoja bashke qysh prej dy vitesh .Sikurse te tjeret , edhe ai me adhuronte , me llastonte dhe donte te martohej me mua ; por une e refuzoja po me ato pretekste , ne dukje te pathemelta , megjithese , si mua ashtu edhe djalin , na mbushte me dhurata .Nga ana tjeter , edhe si njeri ishte mjaft i dashur me ate butesi te heshtur e pak si prej skllavi.Ne shkuam se bashku ne nje koncert ; atje takuam nje shoqeri gazmore dhe shkuam per darke ne nje restorant te degjuar .Dhe atje, mu ne mes te muhabetit dhe te te qeshurave , une propozova te shkonim edhe ne nje lokal vallezimi , ne “Tabarin”.Te tille lokal nate , me alegrine e tyre te vazhdueshme alkoolike , s´me kishin pelqyer kurre , dhe gjithemone i pata kundershtuar propozimet e tilla ; porse kete radhe –e pushtuar nga nje force magjike e pakuptueshme , e cila me shtyu ta bej , ashtu pa pritur e pa e ditur ate propozim ashtu ne mes te gjitheve – ndjeva pernjeheresh nje deshire te çuditshme , sikur ta dija qe atje po me priste diçka e jashtezakonshme .Te mesuar te ma benin gjithmone qejfin, ata u ngriten qe te gjithe dhe ne u drejtuam per atje; ia shtruam me shampanje dhe pernjeheresh mua me pushtoi nje gaz i çmendur , nje gaz-maraz , pothuajse theres e plot dhembje , ashtu siç nuk e mbaja mend kurre .Piva e piva pa pushim , kendova bashk me te tjeret kenget e shthurura dhe ndjeva shtytjen e pamposhtur qe te vallezoja e te klithja .Por pernjeheresh leviza nga vendi e m´u duk sikur mbi zemer m´u shtri diçka e ftohte ose tmerrisht perveluese : ne tryezen fqinje rrije ti me disa shoke dhe me sodisje me nje veshtrim qe shfaqte mrekullim dhe deshirim , me njeren nga ata veshtrimet e tua , te cilet ma dritheronin perhere te gjithe trupin.Per te paren here , pas dhjete vjetesh , ti me veshtrove perseri me gjithe forcen e aposionuar te qenies sate .Nisa te dridhesha : per pak sa nuk me ra nga dora gota e ngritur .Fatmiresisht shoket e tryezes nuk e vune re hutimin tim: ai humbi ne buçimen e gajasjeve dhe muzikes.
Gjithemone e me pervelues po behej veshtrimi yt, duke me zhytur te teren ne zjarre .Nuk po e kuptoja dot: a me kishe njohur me se fundi , apo me deshiroje serish , si nje femer tjeter , te huaj? Gjaku me hipi ne koke dhe shokeve u pergjigjesha pa e patur fare mendjen tek ata.Ti sigurisht e vure re sa u hutova nga veshtrimi yt .Pa u kuptuar nga te tjeret me bere nje shenje me koke , qe te dilja per nje çast jasht , ne paradhome.Pasatj ti pagove me njefarlloj krenarie , u ndave nga shoket e tu te tryezes dhe dole duke me dhene te kuptoj edhe nje here se do te me presesh jashte.Une nisa te dridhesha si nder ethe, nuk isha ne gjendje t´i pergjigjesha me askujt , nuk munda te zoteroja me gjakun tim te trazuar.
Rastesisht , ate çast , nje çift zezakesh filloi te kercente nje valle te re te çuditshme , duke perplasur takat e leshuar ca britma te mprehta dhe kete çast une e shfrytezova.U ngrita nga vendi , u thash shokeve te mi se do te kthehesha shpejte dhe te ndoqa nga pas. Jashte , ne paradhome , ti qendroje prane garderobes duke me pritur.Fytyra jote u çel posa me pe .Me buzeqeshje me dole perpara ; e kuptova menjehere se ti s´me kishe njohur, s´e kishe njohur as femijen dhe as vajzen e dikurshme – edhe nje here ti po e shtrije doren drejte meje , duke me konsideruar si nje te re , si nje te panjohur .” A do te keni edhe per mua ndonje ore kohe “me pyete me perzemersi .Ne sigurine e te folurit tend e ndjeva se ti po me merrje per ndonje nga ato femrat qe shiteshin per nje nate .”Po”, te thashe, dhe ishte po ajo “po” e dridhshme e prapeseprape pranuese , qe ta tha ajo vajza ne mugetiren e rruges tende perpara mese dhjete vjetesh .” Dhe kur mund te shihemi ?” me pyete ti perseri . „Kur te doni „, t´u pergjigja – prej teje nuk me vinte turp.Ti me veshtrove pak i habitur , po me ate habine dyshuese dhe kurreshtare si atehere , kur perseri te pati çuditur shpejtesia e pranimit tim .“ A mund te vini tani ?“ vazhdove pak me hezitim “Po”, te thashe, “ shkojme !“ U drejtova nga garderoba per te marr mantelin tim.Atehere u kujtova se shoku im e kish me vete numrin per te dy mantelet tone qe kishim dorezuar . Te kthehesha e t´ia kerkoja , ishte gje qe s´behej pa ndonje shkak bindes ; nga ana tjeter , nuk desha kurrsesi ta humbisja kete ore qe do ta kaloja me ty , kete ore te deshiruar prej aq vjetesh !Keshtu qe nuk ngurrova asnje çast : hodha vetem shallin permbi fustanin e ballos dhe dola ne erresiren plot me mjegull e lageshtire , pa e çare koken per mantelin , pa e çare koken per ate njeriun bujar e te dashur , me parate e te cilit po jetoja qysh prej dy vjetesh dhe qe tani, nder syte e shokeve te tij po e poshtroja sa s´kishte ku te vente me ; e bera budalla , te cilit dashnorja i iku pas sa vjetesh , me te degjuar fishkellimen e pare te nje mashkulli te huaj …
Oh, une e kuptoja fort mire poshtersine, mosmirenjohjen dhe turpin qe po i shkaktoja nje miku te ndershem, e kuptoja qe po veproja ne menyre qesharake dhe me çmendurine time po plagosja per vdekje dhe pergjithmone nje njeri te mire; e kuptoja qe po shkaterroja jeten time –por ç´ishte valle per mua miqesia dhe ekzistenca , perpara padurimit qe te ndjeja edhe nje here buzet e tua , te degjoja edhe nje here me veshet e mi fjalet e tua te embela ! Keshtu te pata dashuruar –tani mund te ta them , tani, kur çdo gje kaloi dhe u tret ...Dhe besoj , se po te me therrasesh tani nga shtrati i vdekjes , do te me vinte pernjeheresh fuqia e do te ngrihesha per te rendur te ti, per te shkuar me ty…
Perpara hyrjes qendronte nje veture e ne u nisem per te ti.Perseri e degjova zerin tend, e ndjeva pranine tende te dashur , dhe prap u deha , u hutova si nje femije e lumtur , tamam si atehere …Se si i ngjita perseri ato shkalle , pas me teper se dhjete vjetesh- jo , jo , nuk mund te ta pershkruaj dot se si ne ato çaste e ndjeja çdo gje dyfish : te kaluaren e te tashmen , dhe mbi te gjitha vetem ty, vetem ty.Ne dhomen tende kishte shume pak ndryshime: disa piktura me teper dhe me shume libra , atje-ketu ndonje orendi e re , por te gjitha me dukeshin te njohura.Dhe mbi tryeze qendronte vazoja me trendafilat e mi, qe t´i pata derguar nje dite me pare per datelindjen tende…si kujtim i asaj qe ti nuk e mbaje mend , qe ti nuk e njohe as tani , kur te rrinte aq prane ,dore ne dore, buze me buze.E megjithate me vinte mire qe ti perkujdeseshe per ato lule : sepse keshtu ekzistonte, pra, rreth teje nje fryme e qenies sime, nje arome e dashurise sime…

Me more ne krahe.Perseri kalova me ty nje nate te tere te mrekullueshme .Por edhe ashtu te zhveshur , ti nuk me njohe.E lumtur i durova perkedheljet e tua te sprovuara dhe vura re se pasioni yt s´bente asnje dallim midis nje dashnoreje dhe nje qe mund te blihej .Kuptova qe ti jepeshe i teri pas deshires tende me gjithe pasurine dhe vrullin e ndjenjave te qenies sate .Ti ishe aq i dashur e i bute me mua , me ate femer qe e kishe marre nga lokali:ishe aq fisnik , i perzemert e plot nderim dhe njekohesisht aq i zjarrte ne shijimin e femres.Perseri , e dehur nga nje lumturi qe e njihja , e ndjeva ate dyzim te pashembullt te qenies sate –pasionin e sporovuar shpirteror ne ate truporin , me te cilin me kishe bere per vete qysh ne femijeri .Kurre tek nje mashkull i dashuruar s´pata njohur nder çaste te tilla nje zjarr kaq te forte , nje shperthim dhe ndriçim te tille , qe buronte nga thellesia e shpirtit –por natyrisht per t´u shuar pastaj ne nje harrese te pafundme , pothuajse çnjerezore…
Por edhe une e harrova veteveten: valle , cila isha une tani atje ne erresire , atje prane teje? A isha ajo femija e perveluar e atehereshme , a isha nena e djalit tend , apo isha ajo gruaja e huaj e restorantit ?Ah, çdo gje ishte aq e njohur per mua dhe e jetuar dhe prape aq e re dhe dehese ne ate nate dashurie ! Dhe lutesha qe asaj nate te mos i vinte kurre fundi.
Por mengjesi erdhi, dhe ne u ngritem vone.Ti me ftove qe te hanim bashke. Duke bere muhabet , pime çajin , te cilin nje dore sherbyese e padukshme e kish pergaditur ne menyre diskrete ne dhomen e bukes .Perseri ti me fole ne ate menyren tende te perzemert e te hapur dhe pa asnje pyetje , pa shfaqur asnjefare kureshtje rreth personit tim ,S´me pyete as si quhesha e as ku banoja, per ty une isha perseri nje aventure , nje e paemer , nje ore e zjarrte , e cila tretet pa lene gjurme ne tymin e harreses .Me tregove se shpejte do te niseshe per ne Afriken –Veriore , ku do te rrije nja dy-tre muaj : qe tani filloi te me godas ne vesh , si çekan , e verteta : çdo gje kaloi, kaloi… e perseri ai do te me harroje!Isha gadi te bija ne gjunje perpara teje e te klithja: “Merrme me vete qe te me njohesh , me se fudi pas kaq vitesh !” Por kisha aq frike , isha aq burracake , aq skllave dhe e dobet perpara teje ?Munda vetem te belbezoj :”Sa keq!”Ti me veshtrove dhe me buzeqeshe :”Vertet te vjen keq?”
Sakaq me pushtoi nje vale e papritur egersie . U ngrita dhe t´i mbertheva syte fort. Pasatj fola :”Edhe ai qe kam dashuruar , keshtu largohej gjithmone.”Te veshtrova mu ne bebzen e syrit :”Tani do me njoh!”fliste e jehonte çdo gje brenda meje .Porse ti me nenqeshe dhe me the me tun ngushellues :”Te ikurit kthehen perseri .”-“Po”, tu pergjigja , “kthehen perseri , por atehere te kan harruar.”
Ne menyren se si t´i thash ato fjale duhej te kish qene diçka e veçante, nje diçka tmerresisht e ndjeshme . Sepse edhe ti u ngrite ne kembe dhe me veshtrove i habitur e plot dashuri.Pastaj m´i vure duart mbi supe: “Çfare eshte e mire nuk harrohet, ty kurre nuk do te te harroj “, me the dhe shikimi yt u fundos thelle brenda meje , sikur desh te me perpinte.Dhe kur e ndjeva ne vetvete kete veshtrim zhbirues dhe hetues qe po me thithte te teren , atehere pandeha se tani kishte marre fund verbimi yt. “Ai duhet te me njoh , ai duhet te me njohe!”I gjithe shpirti im dridhej e perpelitej e oshetinte nga ky mendim i vetem…
Por ti nuk me njohe.Jo. ti nuk me njohe , kurre s´kam qene per ty aq e huaj , sa ne ate çast , sepse ndryshe ti s´do te mund ta beje kurre ate qe bere disa minuta me vone. Me puthe , me puthe edhe nje here plot afsh e mall.M´u desh qe t´I rregulloja floket e shpupurisur perpara pasqyres dhe, ndersa po rrija perpara saj, te vura re,- dhe pandeha se do te rrezohesha nga turpi e tmerri –te vura re nga pasqyra se si ti , ne menyre te fshehte , fute disa kartmonedha ne mufin* tim .As vete nuk e di qysh u permbajta pa klithur , pa te goditur ne fytyre ne ate çast…Ti po me paguaje per ate nate…mua, qe te dashuroja qe ne femijeri , mua, nenen e djalit tend! Nje prostitute e “Tabarinit” isha per ty , dhe asgje me teper –mua po me paguaje , po me paguaje! Sikur nuk mjaftonte qe isha e harruar prej teje –tani duhej edhe te poshterohesha!
U sula drejt gjerave te mia.Desha te ikja, te largohesha , te arratisesha sa me shpejt andej.Dhembja ishte teper e madhe, teper therese.Mora kapelen qe e pata lene mbi tryeze, prane vazos me trendafilat e bardhe, trendafilat e mi.Atehere me pushtoi nje ndjenje e fuqishme e pamposhtur : edhe nje here doja ta provoja te te shkund nga harresa:”A s´me jep nje nga trendafilat e tu te bardhe ?”-“Po si jo”, m´u pergjigje dhe i rrembeve menjehere .”Por ndoshta ato te jane dhuruar nga nje grua, nga nje grua qe te dashuron ?” te thash une.”Ndoshta”, ma prite ti :”Une se di.Ato m´i kan derguar , por nuk e di se kush , prandaj edhe i dua kaq shume .” Une t´i mbertheva syte:”Ndoshta edhe ati t´i ka dhuruar ndonjera qe ti e ke harruar !” Ti me veshtrove i habitur , dhe perseri ti mbertheva syte fort. “Njihme, njihme pra !” klithte i gjithe veshtrimi im .Por syte e tu me qeshen butesisht pa kuptuar gje. Me puthe edhe nje here –por nuk me njohe.
U sula drejte deres, sepse e ndjeja qe po me mbusheshin syte me lot- dhe s´desha qe te me shihje ne ate gjendje.Ngaqe po ikja me aq rrembim , ne paradhome mend u perplasa me Johanin , sherbetorin tend. I matur dhe gjithnje I gatshem , ai me hapi rruge dhe me hapi edhe deren e apartamantit , dhe atehere- ne ate çast te vetem, a me degjon ?- sapo e veshtrova me sy te perlotur plakun e mire , ne veshtrimin e tij shkrepetiu pernjeheresh nje shkendije.Ne ate çast te vetem, a me degjon ?Ne ate çast plaku, I cili s´me kishte pare me qysh ne vegjeli , me njohu…Une do te mund te gjunjezohesha perpara tij dhe t´i puthja duart pse me njohu !Por me shpejtesi nxora nga mufi kartmonedhat , me te cilat me torturove aq shume, dhe ia lash ne dore.Ai u drodh e me veshtroi i trembur-ndoshta ne ate çast ai kuptoi me shume se ç´kishe kuptuar ti gjate gjithe ketyre viteve . Te gjithe , te gjithe njerezit me paten perkedhelur , te gjithe ishin te dashur me mua – vetem ti, vetem ti me harrove! Vetem ti , vetem ti nuk me ke njohur!


***


Dje me vdiq femija, femija yne-tani perveç teje, s´kam me asnjeri ne kete bote qe ta dashuroj. Por kush je ti per mua , ti, qe s´po me njeh kurre, kurre, qe kalon perpara meje si perpara ujit , qe shkel mbi mua si permbi nje gur, qe largohesh gjithmone, gjithmone dhe me le ne pritje te perhershme?
Nje here pandeha se do te mund te te mbaja, te te lidhja brenda femijes sone , ty, te arratisurin .Por ai ishte femija yt dhe te ngjante ty: edhe ai mbreme u largua nga une per te bere nje udhetim… me harroi , dhe tani s´do te kthehet kurre me , kurre me. Perseri mbeta vetem, me e vetmuar se kurre.Nuk kam me asgje , asgje nuk kam nga ti : as femijen , asnje fjale, asnje rresht , asnje kujtim…Dhe po te permendte ndokush perpara teje emrin tim, ai do te te dukej i huaj.Perse te mos ta kem kete deshire per te vdekur, kur jam e vdekur per ty, perse te mos largohem edhe une, kur ti me je larguar ?
Jo , i dashur, une nuk ankohem prej teje , nuk dua ta mbush me hidherim shtepine tende te hareshme.Mos u tremb se nuk te merzis me .Me fal, por ishte e nevojshme qe ta zbrazja njehere zemren ne kete ore , kur ai femije atje shtrihet i vdekur dhe i braktisur.Vetem kete here m´u desh te flisja me ty –pastaj do te kthehem perseri e heshtur ne erresiren time, siç kam qene gjithmone e heshtur para teje.Por ti s´do ta degjosh kete britme sa te jem gjalle – vetem pasi te kem vdekur , do ta marresh kete amanet nga njera e cila te pati dashuruar me fort se te gjith te tjerat dhe te cilen ti s´e njohe kurre…nga njera , qe te priti gjithmone , por qe ti s´e therrite kurre .Ndoshta , ndoshta ti do te me therrasesh pastaj , dhe une nuk do te dal per te paren here: nuk do te degjoj me nga gjumi im i vdekjes.
S´po te le asnje fotografi dhe asnje shenje , po ashtu siç nuk me ke lene ti asgje :kurre s´do te me njohesh , kurre.Keshtu ishte e thene per mua ne jete –keshtu le te mbetet edhe ne vdekje. Nuk dua te te therras ne kete ore te fundme te jetes sime : po iku, dhe ti s´do ta dish emrin tim dhe s´do ta njohesh fytyren time.Po vdes,e lehtesuar , sepse ti s´do ta ndjesh nga larg.Po te te hidheronte vdekja ime, atehere sdo te mund te vdisja …
Nuk mund te te shkruaj me... koka me eshte turbulluar ... gjymyret me dhembin, kam ethe... me duket se tani me duket te shtrihem .Ndoshta shpejte do te me vije fundi ...ndoshta kete radhe fati do te tregohet i meshirshem dhe une nuk do ti shoh ata , kur te vijne per te me marr femijen tim ...Nuk mund te shkruaj me .Lamtumire, i dashur lamtumire, une te falenderoj ...Gjithçka ishte e bukur , megjithese ndodhi keshtu ...Dua te te jem mirenjohese deri ne frymen e fundit .Tani e ndjej veten mire: t´i tregova te gjitha, tani ti e di – jo, ti vetem e ndjen –se sa fort te pata dashur ...Dhe nga kjo dashuri s´do ta kesh asnje barre.Ti s´do ta ndjesh mungesen time-kjo me ngushellon ...Asgje s´do te ndryshoj ne jeten tende te bukur e te çelet ...Me vdekjen time ty nuk po te bej asgje ... kjo me ngushellon, o i dashuri im.
Po kush ...kush do te t´i dergoje tani trendafilat e bardhe per ditelindje ?Ah , ajo vazoja do te mbetet bosh!...Dhe fryma e paket , flladi i lehte i jetes sime , i cili te rrethonte nje here ne vit , edhe ai do te tretet tani! Degjom , i dashur, po te lutem… eshte lutja ime e pare dhe e fundit qe po ta drejtoj …Bema kete te mire , beje per mua : per çdo ditelindje –qe eshte nje dite kur njeriu e kujton veten e vet –merr ca trendafil dhe veri ne vazon tende .Beje, i dashur , beje, ashtu siç bejne te tjeret nje here ne vit , kur mbajne nje meshe per nje te vdekur te dashur e te shtrenjet.Por une s´besoj me ne Perendine dhe s´du meshe.Une besoj vetem ne ty… vetem ty te dashuroj dhe dua te vazhdoj te jetoj vetem brenda teje…ah, vetem per nje dite ne vit, krejt, krejt e heshtur, ashtu siç kam jetuar gjithmone prane teje…
Te lutem , beje kete , i dashur ... eshte e para dhe e fundmja lutje qe po te drejtoj... Te falenderoj... Te dashuroj, te dashuroj...Lamtumire...

Ai e leshoi letren nga dora qe i dridhej dhe u zhyt ne mendime. Te ngaterruara iu ngjallen kujtimet : nje femije fqinje , nje vajze, nje vajze ne lokalin e vallezimit- por ishin kujtime te paqarta e te turbullta, po ashtu si zajet qe vezullojne e dridhen pa forme ne fundin e ujit te rrjedhshem .Hijet vinin e shkonin , pa lene asnje pamje te kthjellte .Iu zgjuan kujtime te ndjenjave , por prape s´po arrinte t´i kapte dot.Iu duk sikur i kish pare ne enderr te gjitha ato pamje , i kish pare shpesh dhe i kish perjetuar- por vetem ne enderr…
Atehere veshtrimi iu ngul mbi vazon prej kristali te kalter qe ndodhej perpara tij, mbi tryeze.Ajo ishte e zbrazet, per here te pare pas gjith atyre viteve , e zbrazet per ditelindjen e tij!Pernjeheresh u drodh shpirt e trup:iu duk sikur papritur , u hap nje dere e padukshme dhe nje rryme e ftohte ajri u derdh nga nje bote tjeter ne dhomen e tij te qete.Ai ndjeu nje vdekje dhe ndjeu dashurine e pavdekshme.Ne thellesin e shpirtit te tij u shpalos diçka dhe, pa e ndier trupin e vet, por i mbushur plot e perplot me ndjenja te zjarrta , e kujtoi te Padukshmen , siç kujtohen tingujt e nje muzike te larget e te mekur.