Molieri lindi më 15 janar 1622 e vdiq më 17 shkurt 1673.
Molieri (Zhan Batist Poklen) është një nga figurat më të ndritura të letërsisë botërore, që hodhi themelet e komedisë franceze. Jetoi veprimtarinë e vet dramatike në të ashtuquajturin “shekull të artë” të monarkisë absolute, që shënonte etapën më të lartë të feudalizmit si rend shoqëror dhe fillimin e shpërbërjes së tij. Së bashku me disa dashamirë të vet, formon një trupë me nëntë aktorë, të cilën e quan “Teatri mbreteror”, pikërisht në këtë kohë e ndërroi emrin dhe u quajt Molier. Ai ushtronte në të njëjtën kohë detyrën aktor, regjisor, drejtues trupe dhe autor tekstesh. Jeta e tij ishte lidhur ngushtë me teatrin. Duke i shpërthyer rregullat e ngurta të doktrinës klasiciste autor-aktor-regjisor, në emër të arsyes e të logjikës së shëndoshë, krijoi komedi, e cila godiste çdo ves ose shfaqje negative të kohës dhe të njeriut në përgjithësi. Temat delikate që trajtonte, i nxirrnin shumë telashe në jetë. Për shembull, vënia në dukje e hipokrizisë së klerit tek Tartufi, e detyroi ta përpunonte tri herë tekstin për ta shpëtuar nga censura, ndërkaq guximin për ta shfaqur me çdo kusht para publikut, e pagoi me shkishërim.
VEPRA TARTUFI
Tartufi është nder komeditë më të njohura të Molierit dhe nder pjesët më të suksesshme të repertorit botëror të teatrit.
Suksesi i këasaj komedie mbështetet në realizimin mjeshtëror të figurës të Tartufit , hipokrit e mashtrues.
KOHA
Varianti i parë i komedisë Tartufi u shkrua në vitin 1664, dhe komedia u luajt vetëm njëherë përpara një publiku shumë të vogël në oborin mbretëror sepse autoritetet fetare ndërhynë menjëherë dhe vepra u ndalua. Mbas 5 vjetësh më vonë pasi Molier e kishte përpunuar disa herë ai ariti që ta shfaqë përpara një publiku të gjerë.
TEMATIKA E VEPRËS TARTUFI
Vepra Tartufi sigurisht që trajton shumë tematika të ndryshme në shumë aspekte që lidheshin me mynyrën e jetës në atë kohë por që janë edhe sot aktuale. Një ndër tematikat më kryesore është roli i familjes në shoqëri dhe besimi ndërmjet antarve të familjes , pikërisht dhe vetë Molier në vepër familjen e përcan në dy grupime në njerin bëjnë pjesë Orgoni dhe zonja Pertelë, dhe në njerin grup Elmira,Marjana,Damisi që nuk besojnë lehetë tek një person që e sjell babai dhe buri i Elmirës në shtëpinë e tyre duke e prezantuar si një mik. Pikërisht mbas këtij akti kemi dhe rrjedhojnë e ngjarjeve të tjera.
SUBJEKTI
Tema e komedisë “Tratufi” është: “hipokrizia e shtresës klerike që mundohet të pasurohet në mënyrë shumë të shpejtë,duke shfrytëzuar besimin që kanë të tjerët për profesionin e tyre të shenjtë dhe mendjelehtësinë e shtresës borgjeze që një kohë bëhet viktimë e hipokrizisë klerike”. Subjekti i veprës përbën ballafaqimin e dy shtresave shoqërore asaj klerikale dhe feudale e cila dobësohej gradualisht si ekonomikisht edhe politikisht dhe në atë borgjeze e cila fuqizohej në mënyrë të pandalshme.
Familja e Orgonit është një familje e qetë, mikpritëse dhe besimtare.
Në këtë familje flitet vetëm për Tartufin , të cilin Orgoni e ka zënë mik kohët e fundit dhe e ka bërë si njeri të shtëpisë. Orgoni dhe mamaja e tijë nuk pushojnë së e lavdëruari dëlirësinë dhe dashurinë e Tartufit , madje u kërkojnë të gjithë pjestarve të familjes të sillen sipas porosisë të tjë. Ndërsa Elmira , Mariana dhe Damisi nuk e durojnë dot këtë gjëndje në shtëpinë e tyre , këta Tartufin nuk e shohin vetëm si një njeri te ri në shtëpinë e tyre por një njeri i cili shfrytëzon besimin e Orgonit , madje Orgoni e bën dhe trashigimtar të pasurisë së tijë Tartufin.
Mirpo Orgoni nuk kupton asgjë përvec se mendon se Tartufi është i dërguari i zotit , por Tartufi në të vërtetë është një person hipokrit , shtinjak e mashtrues që ka synime të këqija kundrejt familjes së Orgonit.
Orgoni arin dhe të përzejë djalin e tijë nga shtëpia dhe është i gatshëm që vajzën e tijë Marianën ta ndajë nga i fejuari dhe ta fejojë me Tartufin , pikërisht këtu ndërhyn dhe mer një rol tjetër në vepër gruaja e Orgonit e cila do të ndalojë këtë marëzi dhe do të provojë se Tartufi është një hipokrit në sytë e Orgonit .
Elmira demaskon Tartufin me grackën që ajo ka ngritur , dhe e zbulon në të vertetë se kush është Tartufi dhe në sytë e Orgonit.
Mirpo Tartufi e ka paditur Orgonin tek Mbreti njëkohësisht thërret përmbaruesit që ta nxjerrin nga shtëpia .
Çdo gjë varet në dorën e mbretit tani , vallë do i besojë Tartufit apo Orgonit dhe familjes së tijë?
ANALIZA E PERSONAZHEVE
1.Tartufi: hipokrit,shtinjak, mashtrues , përfitues i rastit , i zgjuar , vepron me kujdes, mendohet mirë para se të kryej veprimet, analizon me vemendje, njeri me synime të liga ,
2.Elmira : e urte, e zgjuar , e bukur , elegante , e matur , vepron me kujdes dhe shkathtësi , mosbesuese , punetore , demaskon Tartufin , e guximshme , sakrifikuese
3.Orgoni: preja e Tartufit, idiot,perules, i bindur, jo i zgjuar , i marre , i roberuar ndaj Tartufit , fanatik , kokforte , naiv , sinqeriteti i tepruar
4.Damisi: i drejte , i zgjuar , i nenvleresuar , i pabesuar , “ i pahndeur tradhetar dhe genjeshtar” , i vendosur kunder Tartufit , i irrituar , i pabindur , gjaknxehte
5.Zonja Pernele: grua plake, llafazane , fanatike e madhe , grua e dobet menderisht , me zakone , karakter autoritar , e sinqerte , arrogante , e verbuar nga Tartufi
6.Mariana: e urte, e bukur , e ndjeshme , e bindur , e ndrojtur , e dashuruar
7.Kleanti: kunati, ligjvënësi i familjes, i mprehte , vepron shpejt
8. Lorenci: i pabese, sherbetor, servil , perules
9.Valeri: i dashuruar mbas Marianes , e do ate me cdo kusht
10.Dorina: asnjeanese , analiste e mire, kritike , e guximshme ,e mencur , gjykim i shendoshe dhe praktik
VEÇORI STRUKTURORE TË VEPRËS :
Vepra Tartufi e cila është një komedi e cila sipas Molierit i përket llojit të komedisë të karaktereve e cila është e ndarë në 5 akte .
Molieri përzgjedh fjalët duke i kombinuar ato dhe duke ndertuar vargje shume te spikatur dhe dialog që ai e nxit ndërmjet personazheve duke perdorur epitete metaforike , similtuda dhe shumë figura të tjera letrare .
Ai përdor gjithashtu edhe pyetje retorike që i vendos personazhet të mendojnë përpara se sa të veprojnë në këtë rast kemi pyetjet e Tartufit kundrejt Elmirës .
Tartufi përmend qiellin,Zotin,Hyjin,mëkatin,d jallin, pra përdor një fjalor të tërë me ngjyresë fetare pra autori në skena të ndryshme pëdor fjalë të ndryshme.
MESAZHI:
“Institucioni më i rëndësishëm i shoqërisë është familja dhe të gjithë antarët e sajë janë të rëndësishëm”.
Ndalohet rreptesisht ri-botimi i paautorizuar i veprave te postuara ne kete
website neper website te tjera!
Perjashtim ben rasti kur shkruani emrin e vertete te autorit te vepres se
bashku me linkun zyrtar te vepres!
