Shkrimtarja dhe aktivistja palestineze, Susan Abulhawa, këto ditë përmes një shkrimi, reagoi kundër njërit prej përfaqësuesve kryesorë të të ashtuquajturve Nouveaux Philosophes (Filozofëve të rinj) francezë, Bernard-Henri Lévy. Shkas për reagimin kishte qenë se Lévy, në një ese, kishte marrë shembull novelën e Abulhawas Mornings in Jenin (Mëngjeset në Jenin), si njërën nga shfaqjet e reja të antisemitizmit në kulturën evropiane. Sipas Lévyt, antisemitizmi në Evropë është në ngritje e sipër, kurse novela e Abulhawas, një tregim historik i ndodhur në qytetin Jenin në Bregun Perëndimor, përfaqësonte sipas Lévyt, “një përqendrim i klisheve antisemite e antiizraelite që maskohet si një vepër letrare”. Ajo që vuri re Abdulhawa në reagimin e saj, gjë që ishte pjesë përmbajtjesore edhe e esesë së Lévyt, ishte barazimi i antisemtizmit me kritikën kundër politikave izraelite. Kjo është, kuptohet, një taktikë e vjetër, e promovuar edhe nga neokonservatorët amerikanë proizraelit – se çfarëdo kritike ndaj Izraelit, sidomos politikave të tij në raport me popullatën e okupuar palestineze, ka për bazë antisemtizmin – urrejtjen tradicionale kundër përfaqësuesve të fesë hebraike. Mënyra më efikase që t’i neutralizosh kritikat e dikujt, është që të sugjerosh se ato bëhen nga motive raciste. Në këtë rast, antisemitizmin.
Një rast tjetër interesant i dy anëve të tjera të antisemitizmit u tregua gjatë një ligjërate të filozofit slloven Slavoj Žižek në Bibliotekën Publike të New Yorkut. Žižek tregoi për atë që i kishte ndodhur një miku të tij në New York menjëherë pas sulmeve të 11 shtatorit 2001. Pasi kishte marrë një taksi, shoferi i kishte folur atij se si sulmet e 11 shtatorit ishin një komplot jahudit. Si provë, taksisti kishte marrë faktin se në sulmet e 11 shtatorit, nuk kishte qenë vrarë asnjë jahudit. I indinjuar nga kjo shfaqje e antisemitizmit, miku i Žižekut kishte kërkuar nga shoferi që ta ndalte taksinë menjëherë, duke dalë nga makina në mënyrë protestuese. Pak më pas, kishte rastisur në sheshin Union Square, ku ishin tubuar disa pjesëtarë të një sekti jahudit ortodoks. Rabini që fliste aty, u drejtohej të tubuarve: “Në sulmet e 11 shtatorit nuk vdiq asnjë çifut! Kjo është shenjë e dërguar nga Zoti se ne jemi populli i zgjedhur!”.
Në një lojë të ngjashme midis papërcaktueshmërisë së koordinatave të sakta ideologjike midis racizmit dhe kritikës së mirëfilltë, jemi edhe ne kosovarët pas botimit të raportit të Dick Martyt. Buja e këtij raporti ndahet në dy faza. Është faza e parë, kur doli raporti (dhe sidomos lajmi për të në gazetën britanike The Guardian) me ç’rast pasuan reagimet e para kundër tij. Faza e dytë është reagimi ndaj reagimeve, ku problemi më nuk është raporti, po pse ky apo ai person publik ose organizatë nuk reagoi sipas mënyrës së si duhet reaguar ndaj një raporti si ky.
Por çfarë ishte karakterizimi i raportit që në fillim? Shumë herët, në ligjërimin publik rreth raportit u vunë në rend të parë tri elemente: (1) raporti denigron UÇK-në dhe luftën çlirimtare duke ia veshur asaj një aktivitet të pistë gjatë luftës, trafikimin e organeve; (2) akuza për trafikimin e organeve është një akuzë e përgatitur nga Beogradi; (3) Dick Marty njihej qysh më parë për kundërshtinë e tij ndaj pavarësisë së Kosovës. Përfundimi prandaj është: raporti është fabrikim, kurse Dick Marty një aktivist antishqiptar. Sipas kësaj skeme, motivi antishqiptar i Martyt shpjegon raportin dhe përmbajtjen e tij. Po ta kishte shkruar një raport të ngjashëm për ndonjë rast në Izrael, ka gjasa të mëdha që Lévy do ta akuzonte Martyn si antisemit. Si pasojë, reagimet menjëherë u përqendruan në këto linja: raporti është antishqiptar, denigron luftën çlirimtare. Ata që nuk iu nënshtruan kësaj linje filluan t’i nënshtrohen një rendi tjetër të akuzave: si shërbëtorë të Beogradit, proserbë etj. Sepse si shumë sende të tjera, çdo dukuri politike në Kosovë përfundimisht lidhet me marrëdhëniet (e tashme apo të kaluara) të Kosovës me Serbinë. Për shkaqe historike, kjo është një nga skemat mendore dominante përmes së cilës vlerësohet dhe gjykohet një pjesë e madhe e dukurive politike në Kosovë.
Por, çështja që ngrit raporti është ndoshta tjetër fare, dhe ka të bëjë fare pak me Serbinë apo me luftën në Kosovë. Çështja është, a ka elemente raciste në raport, dhe nëse ka, çka tregon kjo për racizmin kundrejt shqiptarëve? Kur bëhet kjo pyetje, duhet t’i shmangemi trukut të Lévyt, sipas të cilit çdo akuzë kundër politikave të shtetit izraelit është akuzë antisemite (që në rastin tonë përkthehet, se çdo akuzë kundër, në këtë rast, UÇK-së, apo udhëheqjes politike, është akuzë antishqiptare). Nëse Marty akuzon në raport disa pjesëtarë të caktuar të UÇK-së për veprime të caktuara gjatë kohës së luftës, çfarëdo qofshin ato, kjo nuk mjafton për ta cilësuar nismën e tij si antishqiptare. Mbetet të provohet nëse akuzat janë të vërteta apo jo, meqë raporti nuk e bën një gjë të tillë. Çështja më e rëndësishme është se nëse raporti shpreh një lloj qëndrimi racist ndaj shqiptarëve, cili është ai racizëm? Racizmi si gjest verbal, në këtë pikë, nuk është ndonjë akuzë politike ndaj ndonjë subjekti të caktuar, por, ndër të tjera, stigmatizimi i një grupi përmes ndonjë veçorie kulturore të tij. Për shqiptarët, stigmatizimi i zakonshëm perëndimor lidhet, në radhë të parë, me strukturën familjare te shqiptarët. Dhe në rastin më të zakonshëm struktura familjare (familja e madhe, lojaliteti familjar dhe lidhjet e ngushta farefisnore), apo baza etike e organizimit tradicional familjar (që lidhet shpesh me praktikat tradicionale nga “Kanuni”) përdoret si argument për të shpjeguar efikasitetin e grupeve shqiptare në krimin e organizuar dhe kapacitetet e tyre për t’i ikur zbulimit dhe kapjes nga institucionet e drejtësisë. Kjo vlen jo vetëm në Kosovë, por në të gjitha vendet evropiane ku pretendohet të veprojë “mafia shqiptare”.
Pikërisht kjo është një nga aspektet më prekëse të raportit të Martyt: jo që disa pjesëtarë të UÇK-së, sot pjesë e udhëheqjes politike të vendit kanë qenë/janë pjesë e krimit të organizuar etj., që janë akuza tashmë të njohura, por edhe mekanizmi mbrojtjes nga përgënjeshtrimi, që përmban raporti. P.sh., në paragrafin 172, raporti thotë se pengesa kryesore për drejtësinë në Kosovë është “lojaliteti fisnor”, pasi që, sipas raportit, ndjenja e lojalitetit që pjesëtarët e grupeve kriminale kanë ndaj bosëve të tyre është e barabartë me atë të një anëtari të familjes, ndërsa lojaliteti familjar është një pjesë konstituive e kulturës shqiptare. Kjo, thotë raporti, është një nga shkaqet pse dëshmitarët refuzojnë të flasin dhe të inkriminojnë bosët e tyre. Kjo domethënë se, nëse pjesë të raportit mbesin pa u vërtetuar, kjo nuk është si pasojë e fakteve të gabuara, por e kulturës shqiptare që nuk qenka kompatibile me proceset dhe mekanizmat e drejtësisë moderne. Lojaliteti familjar si faktor në zbatimin, organizimin dhe moszbulimin e kriminalitetit përmendet disa herë në raport. Nuk është vendi këtu të hyhet në shqyrtime demografike, ekonomike apo sociologjike të rolit të familjes në shoqërinë shqiptare në Kosovë. Nuk është vendi as të pyetemi çfarë peshe kanë lidhjet familjare në jetën shoqërore dhe institucionale, dhe sa dallon kjo p.sh. nga norma në shoqëritë e tjera ballkanike ose edhe ato perëndimore. Nuk është vendi as që të problematizohet vetë koncepti i “traditës familjare shqiptare”, që merret si një fakt i mirëqenë, a-historik dhe pa lidhje me strukturat e tjera shoqërore, siç janë shteti dhe ekonomia. Mirëpo, këto elemente të raportit, lehtë klasifikohen me ato përshkrime, tashmë jo të pazakonta në qarqet kriminalistike në Evropë, që bëjnë dy gjeste: e para, portretizojnë shqiptarët si grup i pashkëputur nga lidhjet fisnore, si një mbeturinë e primordializmit kulturor në Evropë. E dyta, strukturën familjare shqiptare e ndërlidhin me kriminalitetin, duke e bërë kushtin themelor organizativ për efektivitetin e tij. Krejt kjo na sugjeron një përfundim të caktuar: nëse raporti i Martyt përmban elemente raciste kundrejt shqiptarëve, ato nuk janë as përmbajtja e akuzave të tij konkrete, sado shqetësuese dhe indinjuese qofshin ato për trafikun me organe, dhe as e subjekteve të përveçëm të cilët emërohen aty. Ato janë pikërisht në mënyrën se si ligjërimi i raportit sugjeron se kultura familjare shqiptare paraqet jo vetëm një barrierë të patejkalueshme për zhvillimin modern të shoqërisë kosovare, por gjithashtu dhe një element konstituiv në aktivitetet kriminale. Kjo formë përfytyrimi e shqiptarëve në Evropë, në të cilën familja shqiptare paraqitet si shtyllë për krimin e organizuar, është një problem më i madh, dhe gjithsesi shkon përtej individit Dick Marty dhe raportit të tij.
Ndalohet rreptesisht ri-botimi i paautorizuar i veprave te postuara ne kete
website neper website te tjera!
Perjashtim ben rasti kur shkruani emrin e vertete te autorit te vepres se
bashku me linkun zyrtar te vepres!
