Misteri, ai element qe i jep jete letersise ne parim, eshte gjithashtu pothuajse inekzistent ne disa rryma te ketij arti. Shkrimet e tipit romance, fantazi, triller e horror e kane mistiken baze te tyren. Sidoqofte nje rryme e ka kete tipar krejtesisht te zbehur, e shpesh here te padukshem. Kjo rryme do te perfshinte llojet e zhanrit historik.
Arsyeja kryesore qe zhanri historik ka nje mungese te forte misteri, eshte sepse historia pak a shume njihet nga pjesa derrmuese e lexuesve. Fundi i ngjarjes dihet. Lexuesit kryesisht nuk kane kureshtje apo deshire te shpenzojne kohe me nje shkrim te gjate, qe ne fund dihet si mbyllet. Sa i mistershem mund te jete „Jul Cezari“ i Shekspirit? Fare. Dihet nga historia se Cezari u vra nga nje komplot prej disa senatoresh romak, te cilet vetequheshin Liberatore, protagoniste prej tyre Bruti dhe Kasi. Shekspiri sjell perseri te shkuaren, duke i qendruar besnik fakteve historike, qe e ben shkrimin pjeserisht jo-mistik. Them pjeserisht sepse misticizmi ne kete rast nuk eshte zhdukur teresisht por ka jetuar vetem ne aspektin e zhvillimit te ngjarjes. Nje shkrim letrar me baze historik, kurre s’mund te merret 100% si i mireqene. Te tilla vepra vertet i qendrojne besnike fakteve qe njeh historia, por trillojne nje alibi te gjate se si u arrit deri ne perfundim, dhe kjo per shkak se askush nuk ka prova fikse per kete ure mes ngjarjeve. Shekspiri trillon dialogjet mes Brutit dhe Kasit, trillon endrren paralajmeruese te gruas se Cezarit dhe trillon shume nga detajet e vrasjes. Pra, kureshtja e nje lexuesi konsiston vetem ne keto alibi jo-reale qe autori simulon per te arritur ne piken ku duhet.
Megjithate, jo gjithe shkrimet letrare me baze historike i humbin vlerat mistike. Mjaft qe te trajtosh nje teme te pakapur me pare, dhe te mos i perqendrohesh historise ne plan te pare, por nje aspekti origjinal te saj. Ismail Kadare tek „Keshtjella“ sjell nje risi krejt origjinale. Synimi i tij kryesor nuk eshte thjesht te jape nje informacion te detajuar si ndodhi rrethimi i Krujes, por te paraqese kendveshtrimin e nje turku per Shqiperine, konkretisht Tursun pashait. Vertet rrethimi mund te mos jete ndonje mister i rendesishem per lexuesin, per arsye se eshte trajtuar ne disa vepra te tjera, por romani ofron me teper se kaq. Ofron te parit e Shqiperise dhe shqiptareve me syte e nje komandanti osman, kur deri dje na jane servirur vetem kendveshtrimet sipas shqiptareve. Perseri ka nje paradoks te konsiderueshem. Kadare s’ka asnje fakt se si nje turk e shihte luften. Fakte sot s’mund te gjejme as sesi vete shqiptaret e shihnin, aq me pak popullsia kundershtare. Perseri trillim. Lexuesi eshte i vetedijshem qe shkrimi nuk ka nje vertetim bindes. Sidoqofte, ideja e dickaje origjinale, qofte dhe jashte reales, e ben lexuesin kureshtar.
A jane te destinuar romanet letraro-historike te mos kene kurre misticizem ne plan te pare? Nje rryme si fiksioni historik, ne te cilin personazhet kryesore jane te trilluar, ama qellimi i shkrimit eshte te nxjerre ne pah nje dukuri te se shkuares, ka me shume gjase te dale i mistershem. Ngjarjet e trilluara kane bazen e vet reale ne histori dhe me disa ‚zbukurime’ pikante nga autori mund te krijojne goxha emocion. Njekohesisht lexuesi behet kureshtar dhe adapton nje sasi te bollshme informacioni nepermjet ketij nen-zhanri. Nje shembull i perkryer eshte „Tre musketieret“, nje novele e famshme qe ben fjale per nje periudhe historike ne France, e ku personazhet paresore jane te trilluar. Eshte nje veper me vleresime nderkombetare, ku balancohet letersia me historine. Kjo novele i ve theksin ngjarjes se trilluar, ama ne sfond paraqet ne menyre perfekte situaten politike ne Francen e asaj periudhe.
Eshte i cuditshem fakti se si nje lexues i cfaredoshem ka me shume kuriozitet per dicka te sajuar, sesa per dicka reale. Shkrimet puro-historike nenvleresohen, konsiderohen te merzitshme. Kjo rrethane i detyron dhe vete historianet te adaptojne ne veprat e tyre letrarizma vetem e vetem qe shkrimet e tyre te lexohen. Ne cdo minute qe kalon pastertia e historise behet me e padukshme dhe kjo eshte per te ardhur keq.
Ndalohet rreptesisht ri-botimi i paautorizuar i veprave te postuara ne kete
website neper website te tjera!
Perjashtim ben rasti kur shkruani emrin e vertete te autorit te vepres se
bashku me linkun zyrtar te vepres!
Shembull:
Kris Hasa - http://sq.yourliterary.com/vepra/Ese+argumentuese/Misticizmi+ne+zhanrin+historik/1941
Vepra te ngjashme
jeta pa teknologji
Lloji: Ese argumentuese
teknologjia ka ndikuar shume ne jeten tone te perditshme dhe eshte bere nje gje e cila eshte e vesht...
Gjuha Shqipe thesar...
Lloji: Ese argumentuese
Gjuha Shqipe eshte nder gjuhet me te vjetra qe ekziston,Gjuha jonê eshte thesar i dituris tone, ril...
Arsimimi
Lloji: Ese argumentuese
Arsimimi eshte baza e cdo shkalle qe ne do te ngjisim ne jete. Duke qene kaq i rendesishem,ai fillon...
mos i humb shpresat...
Lloji: Ese argumentuese
kur fati te deshperon kur asgje nuk te shkon kur te jesh lodhur nga kjo jete kur te ket lodhur ky re...
Ne kemi ardhur ne b...
Lloji: Ese argumentuese
eshte e veshtire te ajpim nje perkufizim te sakte per jeten. per mua ,jeta eshte enje udhetim drejt ...
I vote for myself ....
Lloji: Ese argumentuese
ESE Reflection : I vote for himself ...
We live in a country which is under development and the big...
Te gjitha do te sh...
Lloji: Ese argumentuese
Te flaesh per kete teme sot une e kam shume te veshtire ndoshta sepse jam akoma nje vajze qe nuk jam...
SHQIPONJA
Lloji: Ese argumentuese
hape krahet fluturove
fell ne kaltersi
udhtove...
Gjenerali i ushtris...
Lloji: Ese argumentuese
ANALIZE LETRARE: Gjenerali i ushtrise se vdekur koment dhe analize (I.Kadare)
Ne roman ta...
Gabimi dhe falja pj...
Lloji: Ese argumentuese
Kjo fjala "gjithmone" me lekund pak. Asgje nuk duhet te jete"gjithmone". Sigurisht qe duhet te falim...
shkolla vend i shen...
Lloji: Ese argumentuese
shkollimi eshte nder qellimet me te rendesishme ne jeten e qdo njeriu.
Per mua eshte pjesa me e mir...
Nje mik i vertete n...
Lloji: Ese argumentuese
Secili prej nesh ka shokë e shoqe. Marrëdhënia jonë me çdonjërin prej tyre është e ndryshme....
